Program przygotowania do I Komunii św. „Wychowanie dzieci do miłości Jezusa Eucharystycznego”

Parafia jest „pierwszoplanowym miejscem katechizacji” (CT 67) i jest „pierwszą po rodzinie szkołą chrześcijańskiej religii, modlitwy i formacji moralnej”. Katecheza w parafii dopełnia katechezę szkolną i wprowadza w życie sakramentalne Kościoła. Dlatego w niej powinno się odbywać przygotowanie do I Komunii św. i do bierzmowania. Właściwe przygotowanie do przyjęcia sakramentów przyczynia się do rozwijania dojrzałej wiary dzieci i młodzieży, oraz ich rodzin. Przygotowanie oraz samo przeżycie pierwszej spowiedzi i Komunii świętej, pierwszego pełnego uczestniczenia we Mszy świętej pomaga w kształtowaniu religijnych, moralnych i ludzkich dzieci. Dlatego odpowiednia formacja do Pierwszej Komunii świętej wpływa w znacznym stopniu na późniejsze ich życie, a także i życie Kościoła.

1. PRZYGOTOWANIE DO PIERWSZEJ KOMUNII ŚW.

Pogram formacji do Pierwszej Komunii świętej „Wychowanie dzieci do miłości Jezusa Eucharystycznego”[1] zakłada następujące etapy: przygotowanie dalsze, bliższe i bezpośrednie oraz kontynuacja wtajemniczenia dziecka w życie eucharystyczne.

1. Przygotowanie dalsze

Przygotowanie dalsze obejmuje wychowanie religijne w domu, katechezę przedszkolną oraz szkolną w klasach I-III. W tym czasie dziecko powinno otrzymać podstawowe wiadomości religijne, wiadomości o Jezusie Eucharystycznym i o łączności z Nim. Na tym etapie należy zwrócić uwagę na następujące elementy formacji:

Współpraca z rodzicami

Przygotowując dzieci do pierwszej spowiedzi i Komunii świętej należy nawiązać kontakt z rodzicami. Od początku przygotowania informuje się rodziców o ich zadaniach. Wśród nich należy wymienić:

• dopilnowanie, by dziecko systematycznie uczęszczało na nauki przygotowawcze,
• dowiadywanie się od dziecka, czego się nauczyło,
• wspólna z dzieckiem modlitwa,
• pomoc w wieczornym rachunku sumienia,
• przypomnienie dziecku przy różnych okazjach, że przygotowuje się do Pierwszej Komunii św.,
• ułatwienie spełniania dobrych uczynków,
• uczestniczenie z dzieckiem w niedzielnej Mszy św.,
• wytworzenie w domu atmosfery sprzyjającej przygotowaniu dziecka do Pierwszej Komunii św.

W prowadzenie dzieci w życie modlitwy

Myślą przewodnią okresu przygotowania dzieci do Pierwszej Komunii św. jest łączność z Chrystusem i rozpoczęcie życia z Nim, czemu sprzyja i pomaga dobra modlitwa. Dziecko musi wykroczyć nieco poza samą pamięciowo-mechaniczną umiejętność modlitwy. Należy uczyć dzieci modlić się własnymi słowami i myślą. Podaje się przykłady z życia Pana Jezusa, z życia dzieci, daje się wzory krótkich modlitw. Uczy się różnych rodzajów modlitwy, np. błagalnej, przebłagalnej, uwielbienia, pokornej. Zwracamy uwagę na różnorodność tematyki modlitw, prostotę, formę. Uczy się dzieci, jak przygotować serce Panu Jezusowi, jak Go przywitać, bo On będzie ukryty, więc trzeba Go odnaleźć aktem wiary i miłości.

Rok liturgiczny pomocą w przygotowaniu dziecka do Pierwszej Komunii świętej

Kościół udziela pomocy w przygotowaniu dziecka do Pierwszej Komunii św. poprzez rok kościelny. Wspólnie z dziećmi można przypatrywać się tym okresom i rozważać, czego one nas uczą. Rok kościelny daje liczne okazje do chrześcijańskiego wychowania dziecka w domu i przygotowania go do Pierwszej Komunii św. Niektóre okresy roku kościelnego w szczególny sposób umożliwiają wykonanie takich zajęć praktycznych, do których można zachęcić dzieci. Są to adwent, żłóbek w okresie Bożego Narodzenia i inne. 

Przygotowanie do udziału we Mszy św.

Przygotowując dziecko do pełnego uczestniczenia we Mszy św. stara się, aby zrozumiało i umiało przeżyć Eucharystię, w której Jezus Chrystus uobecnia swoją śmierć i zmartwychwstanie, swoje ofiarowanie się w wieczerniku i razem z nami uwielbia Ojca. Na katechezie należy przygotować dziecko do osobistego kontaktu z Chrystusem we Mszy św. Budzi się w dziecku pragnienie udziału w niedzielnej Mszy św., bo w niej Pan Jezus jest obecny ze wszystkimi ludźmi modlącymi się w kościele. Jest obecny w osobie kapłana sprawującego Ofiarę. On sam mówi do nas w głoszonym Słowie Bożym. Pan Jezus wspólnie z nami wielbi Boga Ojca i karmi swoim Ciałem i Krwią. Zachęca się dzieci, aby swoje codzienne trudy, naukę, dobre uczynki, miłość okazywaną Panu Bogu i bliźnim, wszystko, co czynią – włączały w Ofiarę Chrystusa we Mszy św. i razem z Panem Jezusem ofiarowywały je Bogu Ojcu. Mszę św. ukazuje się dzieciom jako Ucztę Eucharystyczną – Ucztę Paschalną i wyjaśnia się, że cała Msza św. prowadzi do tego, aby uczestniczący w niej przyjęli Ciało Pańskie pod postacią Chleba i zjednoczyli się z Chrystusem. Dąży się do tego, aby w dziecku wywołać pragnienie spotkania i zjednoczenia się z Chrystusem w Komunii św. i dać do zrozumienia, że Pan Jezus wszystkich uczestniczących łączy w rodzinę Bożą. Uczy się dzieci, aby będąc na Mszy św. brały w niej czynny udział poprzez wspólny śpiew, odpowiedzi, wspólne modlitwy, a w chwilach ciszy modliły się własnymi słowami, własnymi myślami.

2. Przygotowanie bliższe

Katechezy w parafii

Przygotowanie bliższe ze swej istoty jest związane z parafią. Obejmuję formację dzieci i ich rodziców poprzedzającą uroczystość Pierwszej Komunii świętej. Powinna być ona zharmonizowania z rokiem liturgicznym Kościoła. Dlatego też spotkania i nabożeństwa z dziećmi należy zaplanować na cały rok. Można to uczynić rozkładając w czasie poświęcenie i wręczenie dzieciom dewocjonaliów. W całorocznym przygotowaniu dzieci do Pierwszej Komunii świętej należy zwrócić uwagę na Msze św. dla dzieci przygotowujących się do komunii św. i ich rodziców, połączone z odpowiednią katechezą eucharystyczną, w czasie której przybliżać się będzie dzieciom poszczególne części Mszy św.
Z katechezą dzieci równolegle należy zadbać o katechezę ich rodziców. Proponuje się cztery spotkania w parafii z rodzicami. W celu realizacji tego zadania zostały przygotowane odpowiednie konferencje.

 Pierwsza spowiedź

Do pierwszej spowiedzi św. trzeba przygotować nie tylko dzieci, ale i rodziców. Powinna odbyć się tuż przed dniem Pierwszej Komunii św. W przeddzień przypomina się dzieciom o obowiązku przeproszenia rodziców, rodzeństwa i nauczycieli za wyrządzone przykrości. Na spowiedź zaprasza się obcych księży. W tym dniu do spowiedzi przystępują też rodzice, rodzeństwo, chrzestni oraz krewni — wszyscy, którzy uczestniczą w uroczystości pierwszokomunijnej. W dzień spowiedzi lub nieco wcześniej udziela się dzieciom wskazań dotyczących samej uroczystości, a więc zachowania się, przestrzegania ustalonego porządku itp.

Rozmowa z dzieckiem w obecności rodziców

Zgodnie z programem przygotowania dzieci do Pierwszej Komunii św. należy zwrócić większą uwagę na wychowanie do życia chrześcijańskiego niż na pamięciowe opanowanie katechizmu. Dlatego wydaje się słuszne zrezygnowanie z egzaminów i poprzestanie na rozmowie z rodzicami i dziećmi. Rozmowa taka pozwala zorientować się w życiu religijnym dziecka, pobudzić je do pracy nad sobą, pozwala również na nawiązanie osobistego kontaktu z rodzicami. Można też wspólnie ustalić niektóre zagadnienia dotyczące życia chrześcijańskiego dziecka i jego rodziny. Rozmowa taka składałaby się z trzech części:

• rozmowa z dzieckiem,
• rozmowa z rodzicami
• rozmowa wspólna.

Tematy, które należy poruszyć w rozmowie z dzieckiem po uprzednim nawiązaniu kontaktu:

• Praktyka modlitwy;
• Rozumienie niektórych prawd wiary;
• Rozumienie i praktyka Mszy św.;
• Komunia św.;
• Grzech i Sakrament Pokuty;
• Co robić, aby być lepszym?

3. Przygotowanie bezpośrednie

 Spotkanie z rodzicami

Obejmuje ono zarówno wyjaśnicie wszystkich szczegółów uroczystości komunijnej w kościele i w domu rodzinnym. Dlatego przed uroczystością Pierwszej Komunii św. organizuje się z rodzicami spotkanie, na którym omawia się następujące sprawy:

• Ubiór dziecka (kładzie się nacisk, aby strój był jednolity i skromny ).
• Przygotowanie kościoła (chodzi tu głównie o elementy dekoracyjne związane z uroczystością).
• Duchowe przygotowanie rodziny, czyli pełne uczestniczenie w uroczystości komunijnej.
• Wspólna wieczorna modlitwa wszystkich domowników w przeddzień uroczystości oraz błogosławieństwo dziecka przez rodziców przed jego wyjściem do kościoła w dniu Pierwszej Komunii świętej.
• Przygotowanie domu rodzinnego. Wiele miejsca poświęca się uroczystości w domu. Powinna ona mieć charakter bardzo religijny i skromny, bez alkoholu. Zaprasza się na nią osoby najbliższe oraz rodziców chrzestnych. Nie obdarowuje się dziecka bogatymi prezentami, większymi sumami pieniędzy, gdyż u niektórych dzieci wywołują niezdrowe ambicje.

1. Przygotowanie parafii

Dobre przygotowanie uroczystości Pierwszej Komunii św. jest wielkim przeżyciem nie tylko dla dziecka i jego najbliższych, ale również dla wszystkich parafian. Aby ten dzień Pierwszej Komunii św. był dniem oczekiwania całej parafii, należy z wyprzedzeniem miesięcznym zapowiedzieć tę uroczystość w kościele i wspólnie modlić się w intencji dzieci i rodziców, zachęcić wiernych do pełnego uczestnictwa we Mszy św. celem przypomnienia swojej Pierwszej Komunii św.

 Dzień Pierwszej Komunii św.

Pierwszą Komunię św. należy urządzić jak najuroczyściej, więc najlepiej nadaje się do tego niedziela. Dzieci i ich rodzice powinni mieć zarezerwowane miejsce w ławkach. Dlatego już wcześniej przygotowuje się wiernych w parafii i prosi o pozostawienie wyznaczonych ławek dla dzieci i najbliższych. Powinna też być zapewniona opieka nad dziećmi przez katechetów i rodziców.

Obrzęd uroczystości może mieć następujący przebieg:

• Zgromadzenie się dzieci i rodziców na placu kościelnym na pół godziny przed Mszą św.
• Powitanie dzieci przez księdza, pokropienie wodą święconą.
• Wygłoszenie słowa do rodziców, po którym rodzice udzielają błogosławieństwa swoim dzieciom.
• Procesja do kościoła
• Odnowienie obietnic Chrztu św. przy zapalonych świecach,
• Msza św., w czasie której dzieci modlą się wspólnie i własnymi słowami, śpiewają pieśni przygotowane na ten dzień. Podczas Mszy św. zdjęcia robią tylko wyznaczone przez proboszcza osoby.
• Przed Komunią św. słowo księdza skierowane do dzieci, do rodziców.
• Po Mszy św. dzieci dziękują rodzicom za trud wychowania.

Po południu nabożeństwo: oddanie się Sercu Pana Jezusa i Matce Bożej.

• Wspólna fotografia pamiątkowa.
• Rozdanie pamiątek Pierwszej Komunii św.
• Złożenie postanowień pierwszokomunijnych.

4. Kontynuacja wtajemniczenia dziecka w życie eucharystyczne.

Po uroczystości Pierwszej Komunii św. przez cały tydzień dzieci w albach przychodzą na Mszę św. i przystępują do Komunii św. Dalsze wtajemniczenie w życie eucharystyczne dokonuje się poprzez częstą Komunie św. oraz praktykę dziewięciu pierwszych piątków miesiąca. Tematy te powinny być poruszane w tzw. „Białym Tygodniu” i przypominane na katechezie w klasie czwartej. Należy także pamiętać o przygotowaniu dziecka i jego rodziny do przeżywania rocznicy Pierwszej Komunii świętej.

1. STRUKTURA MATERIAŁÓW

Przygotowanie dzieci do Pierwszej Komunii św. do wielkie i odpowiedzialne zadanie stojące przed duszpasterzami i katechetami. Pomocą w realizacji tego zadania służą przygotowane pomoce i materiały.

Opracowanie składa się z czterech części:

1. Celebracje liturgiczne połączone z przekazaniem „znaków wiary”
2. Konferencje dla rodziców
3. Propozycje kazań i homilii
4. Liturgia uroczystości Pierwszej Komunii Świętej w parafii

Ad. 1.

Dzieci przygotowujące się do Pierwszej Komunii św. wraz ze swoimi rodzicami uczestniczą w celebracjach liturgicznych, w czasie których kapłan błogosławi i przekazuje im znaki wiary. Wręczenie dzieciom dewocjonaliów, które zwyczajowo otrzymują przed I Komunią św., może stać się dla nich przeżyciem religijnym, jeśli odbędzie się to w odpowiedniej oprawie modlitewnej: krótkie nabożeństwo, Słowo Boże, poświęcenie dewocjonaliów. Wręczanie ich najlepiej odłączyć od samej uroczystości pierwszokomunijnej i rozłożyć je w czasie. Przekazanie znaków jest okazją do okazją do pogłębiania życia duchowego dziecka. Dlatego przy przekazywaniu znaków należy zaakcentować następujące wymagania:

• Różaniec (wręcza się na początku października). Zwraca się uwagę na rolę modlitwy różańcowej.
• Medalik z łańcuszkiem (wręcza się 8 grudnia w uroczystość Niepokalanego Poczęcia N.M.P.). Zwraca się uwagę na naśladowanie Pana Jezusa.
• Świeca (wręcza się w uroczystość Ofiarowania Pana Jezusa 2 lutego). Zwraca się uwagę na potrzebę świadectwa o Panu Jezusie.
• Książeczka do nabożeństwa (wręcza się w marcu, by dzieci miały czas zapoznać się z nią i korzystały z niej podczas uczenia ich pieśni czy niektórych modlitw i nabożeństw). Zwraca się uwagę na gorliwe uczestniczenie we Mszy św.
• Obrazek pamiątkowy od I Komunii św. Wręcza się na nabożeństwie popołudniowym w dniu I Komunii św.

Dobrze jest wymagać od dzieci, by przed wręczeniem poszczególnych dewocjonaliów nauczyły się wyznaczonych im uprzednio prawd wiary i modlitw, co przynagla je i zachęca do większej pilności i gorliwości w nauce.

Ad 2.

Konferencje dla rodziców obejmują cztery zagadnienia przypisane poszczególnym spotkaniom:

1. Zadania rodziny w przygotowaniu dziecka do pierwszej Komunii św.?
2. Msza św. spotkaniem z Bogiem i człowiekiem
3. Spowiedź św. sakramentem nawrócenia
4. Życie eucharystyczne dziecka

W czasie spotkań z rodzicami należy spotkań omawiać również rok liturgiczny, zwyczaje religijne z nim związane, uczyć włączania dzieci w przeżywanie tajemnic wiary obchodzonych w roku liturgicznym i obrzędów liturgicznych.  Tłumaczy się im znaczenie poszczególnych dewocjonaliów, jakie dzieci otrzymują w czasie formacji. Oprócz tego podejmuje się sprawy związane z uroczystością I Komunii św. Omówić powinno się z rodzicami następujące kwestie: niepodawanie alkoholu podczas przyjęcia pierwszokomunijnego w domu, ubiór dziecka (alba), prezenty z okazji tej uroczystości, robienie zdjęć i kręcenie filmu. Przez częste przypominanie urabia się odpowiednią atmosferę i nastawienie. Zachęca się rodziców do przygotowana i przystrojenie kościoła i jego wnętrza na uroczystość I Komunii św.

Ad 3.

Przygotowane zostały propozycje kazań i homilii dla duszpasterzy, które można wykorzystać w czasie nabożeństw, Mszy św. pierwszokomunijnej i „Białego Tygodnia”.

Ad 4.

Liturgia uroczystości pierwszej Komunii świętej w parafii podzielona została na następujące etapy:

1. Liturgia uroczystości przed pierwszą Komunią św.
2. Liturgia uroczystości w dniu pierwszej Komunii św.
3. Sakrament pokuty i pojednania.
4. Uroczysta Msza św.
5. Agapa po pierwszej Komunii św. w domu
6. Nabożeństwo popołudniowe
7. „Biały Tydzień”

[1] W redakcji obecnego programu przygotowania do pierwszej Komunii św. korzystano z programu opracowanego pod redakcją ks. Romana Harmacińskiego, Wychowanie dzieci do życia eucharystycznego, Gorzów Wlkp. 1986.

NOWOŚĆ – Pomoc dla rodziców i dzieci w nauce katechizmu.

NOWOŚĆ – Modlitewnik – Pamiątka I Komunii św.